“Καθοδόν για την εκδήλωσή μας και χαζεύοντας στο facebook είδα μια φωτογραφία, που έγινε viral αυτήν την εβδομάδα. Δείχνει τη Χίλαρυ Κλίντον να χαιρετάει το κοινό, το οποίο της έχει γυρίσει μαζικά την πλάτη για να βγάλει μια selfie μαζί της! Δεν θα μπορούσα να βρω καλύτερη μεταφορά για τη σχέση πολιτών – πολιτικής αυτήν την περίοδο που ζούμε. Οι πολίτες στρέφουν την πλατη τους στην πολιτική, βάζουν τους εαυτούς τους στο επίκεντρο, αλλά εξακολουθούν να θέλουν μέσα στο κάδρο τους το πολιτικό πρόσωπο.
Νομίζω ότι η συζήτηση για την 4η Βιομηχανική Επανάσταση έχει τεράστιο εύρος, αλλά μια σημαντική πρόκληση είναι η σχέση της εξέλιξης της τεχνητής νοημοσύνης, του ίντερνετ ‘των πραγμάτων’, της μεταποίησης και των δημιουργικών βιομηχανιών με την πολιτική. Είναι η συνάντηση για την οποία η ανθρώπινη ιστορία ίσως κάποτε ονομάσει μετα-καπιταλισμό.
Είναι βέβαιο ότι οι θεσμοί, οικονομικοί και πολιτικοί δέχονται και θα δεχτούν τα επόμενα χρόνια μεγάλη πίεση, θα αναγκαστούν να μετασχηματιστούν, με τις ευκαιρίες και τους κινδύνους για τις κοινωνίες μας. Για κάθε νέα εφεύρεση θα χρειαστούν άλλες δεξιότητες, κάποιοι θα χάσουν τις δουλειές τους, θα δημιουργηθούν νέες, τα ασφαλιστικά συστήματα και η εκπαίδευση θα δεχθούν μεγάλη πίεση να προσαρμοστούν, οι κοινωνίες μας σίγουρα θα περάσουν από μια νέα φάση αναταραχής.
Πιστεύω όμως ότι αυτοί στο τέλος, αυτοί που θα κληθούν να αλλάξουν ριζικά θα είναι τα πολιτικά κομματα και κατ’ επέκταση το κράτος και ο τρόπος με τον οποίο παρέχει υπηρεσίες στους πολίτες.
Ένα ερμηνευτικό λάθος που κάνουν τα συστημικά κόμματα, ιδίως η προοδευτική οικογένεια, είναι να φορτώνουν στο “λαϊκισμό” την αδυναμία τους να προσαρμοστούν στη νέα πραγματικότητα. Αρνούνται να δουν τις ευκαιρίες που προσφέρει η συνάντηση της νέας τεχνολογίας με τη νεα κοινωνική και οικονομική οργάνωση, που έχει στο επίκεντρό της προσωπικές ανάγκες και προσωποποιημένες υπηρεσίες.
Κάποτε τα κόμματα, ιδιαίτερα τα προοδευτικά/σοσιαλδημοκρατικά είχαν σταθερές εκλογικές βάσεις, στηρίζονταν στη μεσαία εργατική τάξη, στα συνδικάτα και στην εκλογική τους κινητοποίηση, μέσα από το παραδοσιακό μεταπολεμικό σχήμα “φορολογώ και αναδιανέμω”. Τώρα οι κοινωνίες γερνάνε γρήγορα, υπάρχει ανεργία, τα ασφαλιστικα ταμεία και τα επιδόματα δεν φτάνουν, ενώ παράλληλα το κράτος δέχεται πίεση να μειώσει τις παροχές και τις υπηρεσίες του. Αναπόφευκτα το κενό καλύπτουν όσοι υπόσχονται καλύτερες μέρες ή την αίσθηση του ανήκειν, προσαρμόζοντας το πολιτικό τους μήνυμα στα μέσα που χρησιμοποιεί καθένας από εμάς για να ενημερώνεται, να επικοινωνεί και να ψυχαγωγείται: τα έξυπνα τηλέφωνα, τους υπολογιστές, τα tablets, στην εναλλακτική ενημέρωση.
Όρος επιβίωσης λοιπόν των κομμάτων είναι να δημιουργούν ανοιχτά μέσα και πλατφόρμες, όπου οι πολίτες θα συμμετέχουν ουσιαστικά, αλλάζοντας τα πράγματα προς την κατεύθυνση που οι ίδιοι επιθυμούν, κυκλοφορώντας ιδέες και χτίζοντας γέφυρες με τις τοπικές κοινωνίες και τις νέες μορφές συλλογικής οργάνωσης – και στον πραγματικό και στον ψηφιακό κόσμο.
Σε ο,τι αφορά στο κράτος, η 4η βιομηχανική επανάσταση επιφυλάσσει μια φωτεινή και μια σκοτεινή πλευρά. Η συλλογή δεδομένων από το κράτος αλλά και το άνοιγμα των δικών του δεδομένων στους πολίτες, θα δημιουργήσει αργά ή γρήγορα νέες υπηρεσίες, περισσότερο εξατομικευμένες, που της έχει ανάγκη μια κοινωνία που γερνά γρήγορα. Φανταστείτε για παράδειγμα ότι στον τομέα της κατ’ οίκον περίθαλψης και πρόνοιας, ο γιατρός να γνωρίζει ανα πάσα στιγμή την κατάσταση της υγείας του ασθενή, ώστε και η φροντίδα να είναι καλύτερη και να εξοικονομούνται πόροι απο φάρμακα και νοσήλεια. Το Δημόσιο θα μπορεί να ασκεί στοχευμένες πολιτικές, βασισμένες σε δεδομένα και όχι αντιλήψεις ή προσδοκίες, ασκώντας κοινωνική και αναπτυξιακή πολιτική με διαφάνεια και προσδοκώμενα οφέλη για τα δημόσια ταμεία. Ρομπότ και μηχανήματα τεχνητής νοημοσύνης μπορουν να φροντίζουν τις δημόσιες υποδομές μας, να συντηρούν οδικά έργα, πάρκα και να μεταφέρουν τους πολίτες με ασφάλεια.
Υπάρχει βέβαια και η σκοτεινή πλευρά, όπου οι πολιτικές ηγεσίες και τα κόμματα δεν θα ανταποκριθούν στις εξελίξεις και θα συνεχίσουν να ασκούν πολιτική του 20ου αιώνα γύρω από την κατάληψη και τη νομή του κράτους. Κάποια στιγμή όμως οι πολίτες δεν θα μπορούν να πληρώνουν φόρους για πάντα, τα ταμεία θα στερέψουν, οι συντάξεις θα λιγοστέψουν, οι άνεργοι θα φεύγουν ή θα πολλαπλασιάζονται και οι κοινωνικές εντάσεις θα σπρώχνουν τις χώρες που κατεβάζουν ρολά στο μέλλον, στο παρελθόν.
Ας κρατήσουμε όμως ότι σήμερα, παρόλο που ο ρόλος του κράτους αμφισβητείται και μετασχηματίζεται, οι προσδοκίες των πολιτών μεγαλώνουν και αλλάζουν μορφή. Καιρός να τις ακούσουμε.”
Η παραπάνω ομιλία εκφωνήθηκε στην εκδήλωση που οργάνωσε το “Μπροστά” μαζί με το “Δίκτυο για τη Μεταρρύθμιση στην Ελλάδα και στην Ευρώπη” στο Athens Impact Hub, στις 26.09.2016 μεκαλεσμένο τον πρ. αντιπρόεδρο του Twitter, πρόεδρο του Twitter Japan και ερευνητή στο ΜΙΤ Media Lab, James Kondo.
Δείτε το βίντεο της εκδήλωσης (in English)
