Στις 30.09 είχα τη χαρά να συμμετέχω, εκπροσωπώντας το Vouliwatch, στην ημερίδα που διοργάνωσε το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης με την ομάδα Ανοιχτής Διακυβέρνησης της ΕΕΛ/ΛΑΚ για την Ανοιχτή Διακυβέρνηση. Περισσότερα για την ημερίδα μπορείτε να διαβάσετε εδώ.
Η ομιλία μου, που ακολουθεί, είχε ως θέμα: “Ανοιχτη Διακυβέρνηση και Νομοθετική Εξουσία. Αναζητώντας θεσμικά και τεχνολογικά εργαλεία για περισσότερη κοινοβουλευτική διαφάνεια, λογοδοσία και συμμετοχή των πολιτών”
Α. ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Τις προάλλες είχα την τύχη να βρεθώ σε μια κλειστή συζήτηση για την αντιμετώπιση της διαφθοράς. Ήταν παρόντες ανώτατοι δημόσιοι λειτουργοί, εκπρόσωποι των τριών εξουσιών, επιχειρηματίες, στελέχη της Κοινωνιας των Πολιτών, όλοι γνώστες του φαινομένου. Ενώ είναι δύσκολο να αποφύγει κανείς τις κοινοτοπίες, μου έκανε εντύπωση η σχετική σύμπνοια για τη σημασία της ανοιχτότητας – να παρέχουν δηλαδή ανοιχτά δεδομένα οι κρατικοί φορείς, ώστε οι πολίτες να ελέγχουν και να αξιολογούν το Δημόσιο και να προλαμβάνονται φαινόμενα που ευνοούν τη διαφθορά.
Η πρόσβαση των πολιτών, των ΜΜΕ, των ερευνητών, των επιχειρήσεων, των οργανώσεων στα δημόσια δεδομένα είναι η αρχή που θα ξετυλίξει έναν λαβύρινθο σχέσεων, ρυθμίσεων και γραφειοκρατίας, που ευθύνονται για το ‘κλειστό’ κουτί μέσα στο οποιο λειτουργούν οι θεσμοί μας. Ένα από αυτά τα “κουτιά” είναι και η Βουλή, για την οποία θα σας μιλήσω σήμερα.
Οι δυνατότητες είναι μεγάλες. Σήμερα, πλάι στο κίνημα για την ανοιχτή διακυβέρνηση, που αφορά κυρίως στις κεντρικές διοικήσεις, αναπτύσσεται και το αίτημα για ‘ανοιχτά κοινοβούλια’, για μεταρρύθμιση δηλαδή της νομοθετικής εξουσίας και της ένταξής της στις αξίες της ανοιχτής διακυβέρνησης.
Για αυτό και πολλά από αυτά που θα συζητήσουμε σήμερα, περιέχονται ήδη στη Διακήρυξη για την Κοινοβουλευτική Διαφάνεια, που έχει ενσωματώσει το Open Government Partnership στους στόχους του σε παγκόσμιο επίπεδο, ενώ άλλα έχουν ενταχθεί στο Εθνικο Σχέδιο Δράσης για την Ανοιχτή Διακυβέρνηση.
Β. ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ
Οι βασικές αρχές της Διακήρυξης της κοινοβουλευτικής διαφάνειας προσδιορίζουν και τις κατευθύνσεις
Πρώτον, χρειάζεται να καλλιεργήσουμε μια κουλτούρα διαφάνειας.
Η κοινοβουλευτική πληροφόρηση ανήκει στο κοινό, δεν ανήκει μόνο στους υπαλλήλους της Βουλής ή σε όσα μέσα ενημέρωσης έχουν πρόσβαση στις υπηρεσίες του Κοινοβουλίου – ξέρετε ότι υπάχει περιοδικό που έχει το μονοπώλιο της δημοσιευσης των μέσων κοινοβουλευτικού ελέγχου που ασκεί ο κάθε βουλευτής;
Επίσης, ακόμη και αν είναι υπο συζήτηση η εφαρμογή του νομου για τα ανοιχτά δημόσια δεδομενα σε φορείς πέρα απο το κράτος υπό στενή έννοια – αρα η Βουλή δεν θεωρείται ‘κράτος’ άρα δεν έχει υποχρέωση δημοσίευσης, αντιλαμβάνομαι ότι υπάρχει ισχυρή ισχυρή ηθική δέσμευση, ώστε το πεδιο εφαρμογής του νόμου να εκτείνεται και στη νομοθετική εξουσία. Δεν ειναι δυνατόν η ανοιχτή διακυβέρνηση να αφορά την εκτελεστική εξουσία και να μην αφορά στο Κοινοβούλιο, όπου οι νόμοι συζητώνται και ψηφίζονται.
Δεύτερον, Διαφάνεια στην Πληροφόρηση
Εδώ εχουν γίνει βήματα αλλά υπάρχει ακόμη πρόβλημα – το φορμάτ, πχ, που αναρτώνται τα μέσα κοινοβουλευτικού ελέγχου που υποβάλει κάθε βουλευτής και οι απαντήσεις που λαμβάνει, θα έπρεπε να είναι εύκολα προσβάσιμα στο κοινό, και όχι να πλοηγείται κανείς με δυσκολία και να διαβάζει pdf.
Επι της αρχής, απαιτείται κατανοητή και ακώλυτη πρόσβαση του πολίτη στη νομοθεσία και τις τροπολογίες, τις ψηφοφορίες, την κοινοβουλευτική ατζέντα και το χρονοδιάγραμμα, τα αρχεία των συνεδριάσεων της ολομέλειας και των επιτροπών, ιστορικές πληροφορίες, και κάθε άλλη πληροφορία που αποτελεί μέρος των κοινοβουλευτικών καταχωρίσεων, όπως οι εκθέσεις που δημιουργήθηκαν για ή από το κοινοβούλιο.
Τρίτο, Ισότιμη πρόσβαση στην Κοινοβουλευτική Πληροφορία:
Η Διακήρυξη αναφέρει ότι το Κοινοβούλιο οφείλει να διασφαλίσει ότι η πληροφόρηση είναι γενικώς προσβάσιμη σε όλους τους πολίτες χωρίς διακρίσεις, μέσω πολλαπλών καναλιών συμπεριλαμβάνοντας την άμεση προσωπική παρατήρηση, έντυπα μέσα, ραδιόφωνο και ζωντανές και κατά παραγγελία (on demand) μεταδόσεις και ροή. Η κοινοβουλευτική πληροφόρηση θα πρέπει επίσης να είναι διαθέσιμη δωρεάν, σε πολλές εθνικές γλώσσες και γλώσσες εργασίας και μέσω εργαλείων, όπως οι περιλήψεις σε απλή γλώσσα, που διασφαλίζουν ότι η κοινοβουλευτική πληροφορία είναι κατανοητή από ένα ευρύ φάσμα πολιτών.
Τέταρτο και τελευταίο, η κοινοβουλευτική πληροφορία χρειάζεται ανοικτές και δομημένες μορφές που θα επιτρέπουν στους πολίτες να αναλύουν και να επαναχρησιμοποιούν αυτή την πληροφόρηση χρησιμοποιώντας το πλήρες φάσμα των τεχνολογικών εργαλείων. Για παράδειγμα έχουμε μιλήσει αναλυτικά για την ιστοσελίδα της Βουλής που παραμένει προβληματική για το χρήστη. Μια σκέψη ειναι επισης, η Βουλή να αποκτήσει λογαριασμούς στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ώστε σταδιακά να διεισδύσει το πνεύμα της ανοικτότητας και διάδρασης στη λειτουργία της.
Γ. Η ΣΥΜΜΑΧΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΟΙΧΤΗ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗ (OPEN GOVERNMENT PARTNERSHIP)
Όπως γνωρίζετε, στο εθνικο σχέδιο δράσης, υπάρχουν εθνικές δεσμεύσεις για την περίοδο 2014-2016, αλλα χρειάζονται εμπλουτισμό. Για αυτό και το Vouliwatch θα καταθέσει συγκεκριμένες προτάσεις τώρα που θα επικαιροποιηθεί το εθνικό σχέδιο, ευχόμενοι να μην βρίσκουμε διαρκώς κλειστές πόρτες.
Πιο συγκεκριμένα, το εθνικό σχέδιο προβλέπει, για παράδειγμα:
– σύστημα παρακολούθησης της νομοθεσίας από τη στιγμή που εισάγεται για διάλογο στη Βουλή μέχρι τη στιγμή της ψήφισης κ της δημοσιευσης στο Εθνικό Τυπογραφείο, ώστε να εντοπίζονται αλλαγές, προσθήκες, τροπολογίε ςκλπ.
– αναβάθμιση της σελίδας της Κοινοβουλευτικής Διαφάνειας ώστε οι πολιτες να γνωριζουν καλυτερα τι συμβαινει στη διοίκηση και στα οικονομικα της Βουλης ως οργανισμου
– αναβαθμιση της ιστοσελίδας της βουλής, στο πνευα των παραπανω καθώς και αξιοποίηση, εξωστρέφεια του ιστορικού της αρχείου
Δ. ΤΙ ΚΑΝΕΙ ΤΟ VOULIWATCH
Σε έναν ιδανικό κοσμο, το VW δεν θα είχε λόγο ύπαρξης.
Εμείς ξεκινήσαμε την προσπάθειά μας, διαπιστώνοντας ότι η νομοθετική εξουσία δε μπορεί να είναι αποκομμένη από τη δημόσια συζήτηση για αλλαγές στους θεσμούς και γιατί, προφανώς, εν μέσω κρίσης υπάρχει ένα ευρύ αίτημα για συμμετοχή των πολιτών σε μια Βουλή που ψηφίζει σωρηδόν μέτρα με τη διαδικασία του κατεπείγοντος.
Εμείς ουσιαστικά έχουμε δύο αποστολές:
– διευκόλυνση των πολιτών στην προσβαση στην κοινοβουλευτική ζωή μέσα από τη συμμετοχή, την πληροφόρηση, την εξοικείωση με τους κανονες και τις διαδικασίες της Βουλής,
– την σταδιακή πίεση προς το Κοινοβουλιο να ανοιξει τα δεδομενα, τις υπηρεσίες του και να γινει καταλυτης αλλαγών για ενα καλυτερο συστημα νομοθετησης, αλλα και εξωστρεφειας συμβατής με τη διαφανεια, τη λογοδοσία και την ακεραιότητα, που επιτάσσει η συγχρονη δημοκρατία, ως αντισταθμισμα στην κοινωνική κ οικονομική κρίση που ζούμε.
Πώς το κάνουμε αυτό; Μέσα από
– συνεχή ενημέρωση για την κοινοβουλευτικη επικαιρότητα
– ερωταπαντήσεις πολιτών-βουλευτών χωρίς διαμεσολάβηση
– συμβουλο ψήφου, ώστε οι πολίτες να συγκρίνουν προγράμματα και θέσεις κομάτων
– ΜΜΕ partnerships, ώστε η πρωτοβουλία μας να εξαπλωθεί
– εκπαιδευτικα προγράμματα, ώστε να εξοικειώσουμε τη νέα γενιά με τον κοινοβουλευτισμό,
– δημιουργία διεθνούς δικτύου Parliamentwatch, ώστε να εντείνουμε την πίεση από το εξωτερικό,
– συμμετοχή σε διεθνείς πρωτοβουλίες, οπως η συμμαχια των Ην.Εθνών κατά της διαφθοράς ή τη Συμμαχία για την Ανοιχτή Διακυβέρνηση, που μας δίνουν τη δυνατότητα να αντλούμε καλές πρακτικές και παραδείγματα, ώστε να γινόμαστε καλύτεροι σε αυτό που κάνουμε.
– αναδεικνύουμε κεντρικά νομοθετήματα, στη λογική μιας οργανωμένης διαβούλευσης. Για παράδειγμα, επιλέγουμε ένα κεντρικό νομοθέτημα που εισάγεται στη Βουλή για συζήτηση, το αναδεικνύουμε σε ‘θέμα του μήνα’ και δίνουμε στους πολίτες όλο το σχετικό υλικό (εκθέσεις, άρθρα, παρεμφερείς νόμους) για να τα έχουν υπόψιν τους πριν πουν ή γράψουν την πρότασή τους. Έτσι προσπαθούμε να δημιουργήσουμε ενημερωμένους πολίτες για καλύτερες δημόσιες διαβουλεύσεις.
Ε. ΤΙ ΘΑ ΘΕΛΑΜΕ ΑΠΟ ΤΗ ΒΟΥΛΗ
– ανοιχτά αυτιά, τα οποία μέχρι σήμερα δεν ανταποκρίνονται, καθώς παρά τις καλές προθέσεις υπαλλήλων της Βουλής, η Διοίκηση και το Προεδρειο είτε αδιαφορούν είτε ακούμε απίστευτες δικαιολογίες για να μην μας παρέχουν ακόμη και τα πιο απλά δημόσια δεδομένα, πχ
– ανοιχτά δεδομένα, ώστε να τα μετατρέψουμε σε απλή και εύχρηστη πληροφορία για τους πολίτες
– καλυτερη οργανωση πληροφορίας, πχ όπως σας είπα για τον κοινοβουλευτικο έλεγχο, τα πρακτικα των επιτροπών
– καλύτερη ανταπόκριση στο ζητημα του ποθεν έσχες και των οικονομικων των κομμάτων, εκεί που κυριολεκτικά “ο λύκος φυλά τα πρόβατα”, με μια επιτροπή όπου οι βουλευτές πλειοψηφούν και οι δικαστές μειοψηφούν, άρα τα κόμματα ουσιαστικά εγκρίνουν μόνα τους τα έσοδα και τα έξοδά τους.
– νέο σύστημα διαφάνειας της κατάρτισης και λειτουργίας του Προϋπολογισμού, όπως ήδη δρομολογείται από την πρωτοβουλία της ΕΛΛΑΚ,
– χρήση των νέων μέσων κοινωνικής δικτύωσης για διάδραση με τους πολίτες
Ε. ΤΙ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΚΑΝΟΥΜΕ ΟΛΟΙ ΜΑΖΙ
Η ανοιχτή διακυβέρνηση πάει χέρι χέρι με μεγάλες τομές στην αλλαγή του κράτους. Είναι μια μεταρρύθμιση μέσα στη μεταρρύθμιση αλλα με ένα ισχυρό κοινωνικό πρόσημο, αφού αφορά τους πολίτες και χωρίς τους πολίτες δεν υπάρχει και δεν έχει νόημα. Άρα είναι μια χρήσιμη κοινωνική μεταρρύθμιση και όχι ένα αδιάφορο πρότζεκτ για λίγους και εκλεκτούς, όπως έχει επικρατήσει να θεωρείται.
Υπάρχει η αίσθηση ότι ο κόσμος καίγεται και μεις συζητάμε για πράγματα ακατανόητα και ανεπίκαιρα, για αυτό και θέτω προς συζήτηση τη διοργάνωση μιας μεγάλης πανελλαδικής καμπάνιας “η ανοιχτη διακυβερνηση σε αφορά” σε συνεργασία με ιδιωτικούς και δημόσιους φορεις.
Αν δεν υπάρχει κοινωνική πίεση, η πολιτική δέσμευση θα είναι πάντα χαλαρή έως ανύπαρκτη, όπως είδαμε στο σύντομο βίο της προηγούμενης κυβέρνησης.
Για αυτό, όπως είδατε, με την ΕΛΛΑΚ στείλαμε μια επιστολή στα κόμματα, όπου τους ζηταμε να λάβουν σοβαρά υπόψιν τους τα ζητήματα της ανοιχτής διακυβέρνησης και να μην τα θεωρούν αποπαίδια των αλλαγών στο Δημόσιο.
Τρίτον, χρειαζόμαστε ένα Ενεργο ελληνικό Φόρουμ για την Ανοιχτή Διακυβέρνηση με διευρυνση συμμετεχόντων, αφού όπως φάνηκε από την πρώτη συνάντηση τον Ιανουαριο του 2015 υπάρχει θέληση να συνεργαστούμε.
Τέταρτον, να πιέσουμε για την εφαρμογή τρίων κρίσιμων νόμων, για την ηλεκτρονική διακυβέρνηση, τη Ρυθμιστική Διοίκηση, τα Ανοιχτά Δεδομένα, καθώς παραμένουν ουσιαστικά ανεφάρμοστοι. Ας καταλάβουμε και εμείς ότι χωρίς ηλεκτρονική διακυβέρνηση δεν υπάρχει ανοιχτή διακυβέρνηση.
Πέμπτον, σας καλούμε να πιέσουμε για περισσότερη διαφάνεια και λογοδοσια στα οικονομικα των κομμάτων και των βουλευτών, μιας και υπάρχει μια σιωπηλή συναίνεση της πλειοψηφίας του πολιτικού συστήματος να υποβαθμίζει το ζήτημα. Εμείς είμαστε διατεθειμένοι να βγούμε μπροστά σε μια τέτοια προσπάθεια.
Τέλος, μαζί με την ΕΛΛΑΚ καταθέσαμε μια πρόταση για τη δημιουργία ενός συστήματος παρακολούθησης και ελέγχου του Μνημονίου και κατ’ επέκταση του κυβερνητικού έργου, κατι που εχουν υποστηρίξει και κοινωνικοί εταίροι και επιχειρηματικοί σύνδεσμοι. Το σύστημα πρέπει να ενημερώνεται υποχρεωτικά από όλους τους φορείς του δημοσίου τομέα και να παρέχει ανοικτά δεδομένα, ώστε να αποτελεί το μέσο που θα βοηθήσει στην έγκαιρη αντιμετώπιση των όποιων δυσκολιών προκύπτουν στην υλοποίηση του κυβερνητικού προγράμματος.
Χρειαζόμαστε δημόσια διαθέσιμα στοιχεία για την αποτελεσματική υλοποίηση του κυβερνητικού προγράμματος και προτείνω, σε συνεργασια με οργανισμους που έχουν προτείνει κατι αντιστοιχο, να επιδιώξουμε επαφή με τον αρμόδιο υπουργό, τον κ. Χουλιαράκη, ώστε να διεκδικήσουμε την εφαρμογή του.
Παρά τα εμπόδια, είμαι βέβαιος ότι βρισκόμαστε σε καλό δρόμο.
Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας.
