1) Οι δημοκρατικοί θεσμοί είναι ένα από τα αντικείμενα με τα οποία καταπιάνεστε στην αρθρογραφία σας. Με αφορμή και τη δική σας ενασχόληση με τα μέσα επικοινωνίας και δεδομένης αυτής της θεματογραφίας, θα ήθελα το σχόλιό σας για την βομβιστική επίθεση στον ΣΚΑΪ.
Όταν χτυπάς τον Τύπο, χτυπάς τα πόδια σου, αφαιρείς από την ελευθερία σου να λες και να διαβάζεις ελεύθερα ο,τι θες. Ταυτόχρονα, μαζί με το “κακό κεφάλαιο” κινδυνεύουν δεκάδες ζωές εργαζομένων, με οικογένειες και παιδιά. Ξέρετε, με την τρομοκρατία έχω μια ιδιαίτερη ευαισθησία. Όταν ήμουν ασκούμενος δικηγόρος είχα παρακολουθήσει μέρος της δίκης της 17 Νοέμβρη. Το 2010 ήμουν συνεργάτης του Μιχάλη Χρυσοχοϊδη όταν δεχθήκαμε τρομοκρατική επίθεση, με αποτέλεσμα να χάσουμε έναν στενό συνεργάτη, το Γιώργο Βασιλάκη. Επίσης ήμουν λίγα μέτρα από την τρομοκρατική επίθεση σε σταθμό του μετρό στο Λονδίνο το 2004, αλλά και στον τραγικό μαραθώνιο της Βοστώνης το 2013. Δεν βρίσκω τίποτα το ρομαντικό, αναγεννητικό ή πολιτικό στη σύγχρονη τρομοκρατία. Μια τρομοκρατία που χρηματοδοτείται από ποινικούς της νύχτας και επιχειρεί με χουλιγκάνια των γηπέδων ή φασιστάκια, δε με νοιάζει αν είναι ακροαριστερή, αναρχική ή ακροδεξιά. Ο πόνος που γεννά είναι ανείπωτος, εκτείνεται σε πολλά επίπεδα και δεν περιγράφεται με λόγια. Μια δημοκρατία, όπου ο λαός επιλέγει ποιοι θα τον εκπροσωπούν, πρέπει να στέλνει τέτοια άτομα στα ποινικά δικαστήρια και ταυτόχρονα να επενδύει διαρκώς στους θεσμούς που κάνουν τη βία περιττή: παιδεία, πολιτισμός, κοινωνική αλληλεγγύη και δημοκρατική συμμετοχή. Δυστυχώς, όταν η δίκη της Χρυσής Αυγής και άλλων καθυστερούν τόσο, στέλνουν αντιφατικά μηνύματα στην κοινωνία.
2) Την βία και την «κατάσταση ανομίας», όπως τείνει να καθιερωθεί, η πολιτική σας οικογένεια την βιώνει σχεδόν κάθε εβδομάδα. Η Χαριλάου Τρικούπη, τα Εξάρχεια και όπως βλέπουμε κάθε συνοικία της Αθήνας, αλλά και της χώρας, ζει με τον φόβο. Το Κίνημα Αλλαγής τί προτάσσει για την αναστροφή αυτής της κατάστασης και τι θα κάνει πρακτικά;
Θεωρώ ότι η καταστολή είναι το τελευταίο καταφύγιο μιας δημοκρατικής κοινωνίας. Είναι λάθος να θέλουμε να διορθώσει όλα τα κακώς κείμενα η Αστυνομία: το εμπόριο ναρκωτικών, τη ρύπανση, τον κακό φωτισμό, το παρεμπόριο, την απόρριψη της δημοκρατίας, το τοξικό πολιτικό κλίμα ή τους ταλαίπωρους τοίχους των κτιρίων. Όλα αυτά θέλουν συνεργασίες κομμάτων, υπουργείων, δήμων, κοινωνικών φορέων, σχολείων, πανεπιστημίων ακόμη και υπεύθυνων επιχειρήσεων. Το βλέπετε να συμβαίνει; Ο καθένας βρίσκεται στον κόσμο του. Και καταλήγουμε σε θεατρικές οδομαχίες και καταστροφές, εις βάρος τελικά μιας πόλης που θα έπρεπε να την αγαπάμε όλοι μας περισσότερο. Φτάσαμε να δέχονται σφαίρες τα γραφεία του ΠΑΣΟΚ. Η Ηρώδου Αττικού, ο πιο όμορφος δρόμος του κέντρου, καθώς και τα γραφεία κομμάτων καλύπτονται από κλούβες και ΜΑΤ. Δεν φτάνουν λοιπόν οι ΔΙΑΣ, οι Αστυνομικοί της Γειτονιάς, τα πολυδύναμα Τμήματα Ασφαλείας, η Οικονομική Αστυνομία όλοι θεσμοί που εισήγαγε το ΠΑΣΟΚ. Καιρός να σκεφτούμε διαφορετικά και να σκεφτούμε την ασφάλεια ως δημόσιο αγαθό για μια καλύτερη ποιότητα ζωής που αφορά όλους και κυρίως αυτούς που δεν έχουν να πληρώνουν security και να ζουν σε επαύλεις.
3) Γεννημένος στην Αθήνα, αλλά μεγαλωμένος στο Καρπενήσι. Γνωρίζοντας τις ανάγκες των πολιτών στην επαρχία, πόσο είναι διαφορετικές από των κατοίκων της πρωτεύουσας; Το Κίνημα Αλλαγής ποιο κλίμα λαμβάνει από τους πολίτες ανά την επικράτεια;
Οι άνθρωποι στην επαρχία έχουν πολύ καθαρή εικόνα για το τι θέλουν στη ζωή τους. Όταν ανεβαίνω στο Καρπενήσι, φεύγουν οι περιττές ψευδαισθήσεις που έχω στην Αθήνα. Κακά τα ψέματα, το ΠΑΣΟΚ έβγαλε την περιφέρεια από την απομόνωση: έφτιαξε δρόμους, ηλεκτρικό δίκτυο, ύδρευση, νοσοκομεία, κέντρα υγείας, ΚΑΠΗ, ΚΕΠ, και τόσα άλλα. Ο κόσμος το αναγνωρίζει, αλλά κοιτάει μπροστά. Θέλει να υπάρχει ζωή στην πόλη και στο χωριό, να σταματήσει η ερήμωση και να ανάψουν ξανά τα φώτα στα σπίτια. Ζητούν από εμάς να τιμήσουμε την ιστορία μας, αλλά και να ξαναζωντανέψουμε τον τόπο τους. Είναι ώρα να ξανασκεφτούμε την ανάπτυξη αλλιώς: εντάσσοντας τον πολιτισμό, τον περιβάλλον, την παράδοση, τη γαστρονομία, τον τρόπο ζωής μας σε μια πρόταση για τον επισκέπτη, τον επιχειρηματία, το νέο που θέλει να φύγει από την πόλη. Να προσφέρουμε εμπειρίες, εναλλακτικό τρόπο ζωής, ήπιο τουρισμό, πάντα με μέτρο και σεβασμό στο περιβάλλον και στην ιστορία μας. Να τους βάλουμε όλους να συνεργαστούν, κράτος, επιχειρήσεις, οργανωμένους πολίτες. Αυτό το αφήγημα αφορά όλους και μπορεί να κρατήσει ζωντανά τα χωριά και τις πόλεις μας.
4) Ποια προβλήματα εντοπίζετε στους δήμους του Βόρειου Τομέα της πρώην Β’ Αθηνών και ποιες προτεραιότητες έχετε θέσει;
Η Βόρεια Αθήνα δεν είναι αυτό που λέμε “ένα πράγμα”: έχεις πλούσιους δήμους σαν την Κηφισιά, το Ψυχικό, την Πεντέλη, λαϊκές περιοχές στη Νέα Φιλαδέλφεια, το Γαλάτσι, τη Νέα Ιωνία και πολλές μεσοαστικές, όπως το Χαλάνδρι, η Αγία Παρασκευή, η Λυκόβρυση κ.α. Σε γενικές γραμμές, θα μπορούσαμε να την χαρακτηρίσουμε ως μια περιφέρεια της μεσαίας τάξης, που αντιμετωπίζει όλα τα προβλήματα που γνωρίζουμε: υπερφορολόγηση, κλειστά μαγαζιά, brain drain, ανεργία νέων, θέματα χωροταξίας, συντήρησης υποδομών κ.α. Ας μην ξεχνάμε όμως ότι είναι μια περιφέρεια όπου συνυπάρχουν μεγάλες επιχειρήσεις, εκπαιδευτικά κέντρα και σχολεία, εύρωστοι σχετικά δήμοι, ισχυροί πολιτιστικοί και αθλητικοί σύλλογοι, ολυμπιακές εγκαταστάσεις, χώροι πρασίνου και αναψυχής. Μπορείς να σχεδιάσεις μια διαφορετική ανάπτυξη, ανθρωποκεντρική και πιο κοντά στις ανάγκες της νέας γενιάς που θέλει να συνδυάζει τη γνώση με την ποιότητα ζωής. Αυτή εξάλλου είναι και μια από τις δικές μου προτεραιότητες. Όπως λέω στις ομιλίες μου “για να ζουν με αξιοπρέπεια οι μεγαλύτεροι, πρέπει να ζουν καλά οι νεότεροι”. Για να υπάρχουν συντάξεις, θέλουμε καλές δουλειές με καλούς μισθούς. Για να υπάρχουν επιδόματα και συντάξεις, θέλουμε ανάπτυξη και επενδύσεις. Για να υπάρχει δημοκρατία και αλληλοσεβασμός θέλουμε καλά δημόσια σχολεία. Θέλω ο νέος στη Νέα Φιλαδέλφεια να έχει τις ίδιες ευκαιρίες με το νέο στο Μαρούσι και στα Βριλήσσια. Μια κοινωνία που κοιτάει ψηλά, διεκδικεί και δεν κληρονομεί απλά. Ουτοπικό; Μπορεί. Αλλά αξίζει να προσπαθεί κανείς.
5) Έχετε πληθώρα ακαδημαϊκών τίτλων από την Ελλάδα και το εξωτερικό (αρκεί μόνο να αναφέρουμε ότι είστε απόφοιτος της Σχολής Harvard), καθώς και εργασιακή εμπειρία. Τι ήταν αυτό που σας έκανε να επιστρέψετε, να παλέψετε στη χώρα σας και να εμπλακείτε με την πολιτική στην πιο κρίσιμη αλλά και δύσκολη περίοδο μετά την Μεταπολίτευση;
Δε νομίζω ότι τα πτυχία σε κάνουν κάτι διαφορετικό από όσους μένουν και παλεύουν καθημερινά. Ίσα ίσα που σέβομαι περισσότερο το μεσήλικα στο Γαλάτσι ή το μετανάστη στο Χαλάνδρι, που δουλεύουν ντελίβερι περνώντας τη μισή τους μέρα πάνω στο (δικό τους) παπάκι με κίνδυνο της ζωής τους ή το νέο με τα δύο πτυχία που γνώρισα προχθές στα Μελίσσια και δουλεύει σερβιτόρος για να ζήσει το παιδί του. Δεν ξέρω γιατί γύρισα, νιώθω όμως ότι θέλω να ζήσω σε μια καλύτερη χώρα και να παλέψω για αυτό, ειδικά σε μια περίοδο που η ταμπέλα του πολιτικού είναι ιδιαίτερα αντιδημοφιλής. Ποτέ δεν ήμουν της άποψης “τι με νοιάζει εμένα, εγώ να ’μαι καλά”. Είμαστε κάτι παραπάνω από καταναλωτές και απλοί ψηφοφόροι.
6) Eίστε από εκείνα τα πολιτικά στελέχη που βρίσκεστε δίπλα στη νέα γενιά. Ποιες είναι οι συμβουλές που τους δίνετε; Και για να το συνδέσω με το παραπάνω ερώτημα, πώς θα τους πείθατε να ακολουθήσουν το δικό σας παράδειγμα;
Οι νέοι απουσιάζουν από τις πολιτικές συγκεντρώσεις. Απουσιάζουν από την πολιτική όπως είναι σήμερα και ας έχουν δικαίωμα ψήφου από τα 17. Μεγάλωσαν μέσα σε μια Ελλάδα μνημονίων, περικοπών, εντάσεων, διχασμού, κακών ειδήσεων. Ποιος να τους εμπνεύσει; Ο Πολάκης, ο Καμμένος ή ο Άδωνις; Δεν το συνειδητοποιούμε εμείς που το ζούμε καθημερινά, αλλά το πολιτικό σύστημα παράγει αρκετή υστερία, αρνητισμό και απογοήτευση. Δεν έχω να τους συμβουλεύσω ή τους πείσω για κάτι. Οι ίδιοι πρέπει να σκεφτούν ότι το σχολείο που πάνε, ο καθηγητής που έχουν, οι πλατείες που αράζουν και το λεωφορείο που μπαίνουν, θα γίνουν καλύτερα αν νοιαστούν οι ίδιοι κάποια στιγμή. Γιατί κανείς δεν θα νοιαστεί για τους νέους σε μια χώρα που γερνάει. Θα τους απομυζά όλο και περισσότερο, εκτοπίζοντάς τους εκτός συνόρων, κυριολεκτικά και μεταφορικά.
7) Έχοντας περάσει και από τον ιδιωτικό και από τον δημόσιο τομέα, πού θα στρέφατε τους νέους φίλους σας που αναζητούν εργασία; Σε αυτό το πλαίσιο, σε ποιον τομέα να νιώθουν οι πολίτες πιο «προστατευμένοι» με το Κίνημα Αλλαγής στην εξουσία;
Ανάμεσα σε αυτούς που πιστεύουν ότι ανάπτυξη ίσον επιδόματα και αυτούς που θεωρούν ότι είμαστε καταδικασμένοι να ζούμε στην ανισότητα, εμείς λέμε κάτι άλλο: ότι ανάπτυξη χωρίς την κοινωνία όρθια, χωρίς όλους να εισπράττουν τα οφέλη και να συμμετέχουν στα βάρη, δεν υπάρχει. Και για να το πετύχουμε, πρέπει να διορθώσουμε ένα κατασκευαστικό λάθος, που κληροδότησαν οι ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ στη χώρα: τα απαράδεκτα για δυτική χώρα πρωτογενή πλεονάσματα. Δε μπορεί το κράτος να μαζεύει, αλλά ταυτόχρονα να χρωστά, να μπαίνει στους τραπεζικούς μας λογαριασμούς, να μας παίρνει ακόμη και το 70-80% των εισοδημάτων μας και να το θεωρούμε φυσιολογικό, απλά για να μπορεί ο κ. Τσίπρας να παίζει το ρόλο του ελεήμονα ηγέτη. Πρέπει να σκεφτούμε έξυπνα και να δώσουμε δύναμη σε όσους μένουν πίσω. Πχ, εμείς λέμε ότι για κάθε 100 ευρώ που θα πληρώνει μια επιχείρηση σε αυτόν που προσλαμβάνει, θα της δίνονται 150 ευρώ φοροαπαλλαγή. Για κάθε νέο που επιχειρεί, δεν θα πληρώνει εισφορές και φόρους για τα πρώτα τρία χρόνια. Και θα βάλουμε ένα πλαφόν στις ασφαλιστικές εισφορές, μέχρι 600 ευρώ το μήνα. Έτσι δημιουργείς θέσεις εργασίας, χωρίς να σκοτώνεις την αγορά.
8) Ανατρέχοντας πίσω στην αρθρογραφία σας, έχετε χαρακτηρίσει χαρισματικό ηγέτη τον Αλέξη Τσίπρα. Θα διαφοροποιούσατε σήμερα αυτούς τους χαρακτηρισμούς;
Προσωπικά δεν ξυπνάω κάθε πρωί για να κάνω βουντού στο ΣΥΡΙΖΑ. Ούτε θεωρώ ότι φταίει ο κ. Τσίπρας για όλα τα δεινά του τόπου. Θεωρώ ότι το 2015 είχε έρθει η ώρα για μια πολιτική αλλαγή, που σπαταλήθηκε στην ασχετοσύνη και τα ψέματα που ειπώθηκαν απο τους ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ. Τελικά, τι πέτυχε ο κ. Τσίπρας; Οι μισοί Έλληνες χρωστάνε. Δουλεύουν τρεις για τη σύνταξη του ενός. Όλο και περισσότερες οικογένειες δεν έχουν να αγοράσουν ούτε φτηνά είδη διαβίωσης. Αντί για επενδύσεις, ζούμε με τους τουρίστες και το Airbnb. Νοσοκομεία, κοινωνικές δομές, ΕΚΑΒ και σχολεία κρατιούνται όρθια από ιδρύματα και ΜΚΟ. Άδειες τράπεζες, χρεοκοπημένες ΔΕΚΟ, δημόσιες επενδύσεις στο ναδίρ. Πράγματι, πρέπει να είσαι χαρισματικός για να πουλάς ακόμη ατάκες για ‘δίκαιη ανάπτυξη’ και να παραμένεις στην εξουσία.
9) Θα εκμεταλλευτώ την ιδιότητά σας ως συμβούλου επικοινωνίας και θα σας ρωτήσω, τι θα ήταν αυτό που θα συμβουλεύατε τους πολιτικούς αρχηγούς με δυο λόγια;
Στον Αλέξη Τσίπρα να σκεφτεί την υστεροφημία του. Στον Κυριάκο Μητσοτάκη να υπερασπιστεί με μεγαλύτερη ένταση και πειθώ όσα πιστεύει. Στην Φώφη Γεννηματά να είναι περισσότερο ο εαυτός της. Όταν μιλάει εκτός κειμένου είναι καταπληκτική και το γνωρίζω από πρώτο χέρι. Τους άλλους αρχηγούς, θα τους αφήσω χωρίς συμβουλή, γιατί μπορούν να ζήσουν και χωρίς αυτήν.
10) Είστε συνιδρυτής και υπεύθυνος στρατηγικής του Vouliwatch. Η πρωτοβουλία έχει πετύχει τον σκοπό της;
Θέλουμε καλύτερη δημοκρατία μέσα από τη διαφάνεια, τη λογοδοσία, τον κοινωνικό έλεγχο. Αυτός ο στόχος είναι διαρκής. Το Vouliwatch έχει μέλλον γιατί βλέπει την πολιτική και τον κοινοβουλευτισμό αλλιώς. Και γιατί στήθηκε από μια ομάδα ταλαντούχων και ικανών συνεργατών που προσπαθούν καθημερινά σε αντίξοες για την πολιτική συνθήκες. Τους αξίζουν συγχαρητήρια και μόνο που υπάρχει η πρωτοβουλία.
11) Τι πιστεύετε ότι λείπει σήμερα από το ελληνικό κοινοβούλιο;
Λείπει η καλή νομοθέτηση, η δεοντολογία, η ευσυνειδησία, ακόμη και οι καλοί τρόποι. Τι να πρωτοπούμε; Τις προάλλες δεν εμφανίστηκε ούτε ένας υπουργός να απαντήσει σε επίκαιρες ερωτήσεις. Βλέπουμε νόμους με ένα άρθρο και 10 τροπολογίες. Ακούμε σεξιστικές επιθέσεις και απειλές. Είμαστε όλοι οι Έλληνες συνυπεύθυνοι για την ποιότητα των νόμων και του πολιτικού λόγου που παράγεται εκεί μέσα. Και όσοι πήγαμε στις κάλπες, αλλά και όσοι έκατσαν σπίτι τους.
12) Αντίστοιχα, σε ευρωπαϊκό επίπεδο;
Το τιμόνι της Ε.Ε. είναι από το ξέσπασμα της κρίσης σε χέρια Συντηρητικών. Κατάφεραν να διαιρέσουν τους λαούς με βάση το ευρώ και τις τράπεζες και να ξαναφέρουν τον εθνικισμό, από τη ντουλάπα στο σαλόνι. Η λιτότητα, η ευελιξία στην εργασία, η ανασφάλεια, η ανισότητα οδηγούν κοινωνικές ομάδες μαζικά σε ακραίες πολιτικές επιλογές. Από την άλλη, δε μπορώ να φανταστώ έναν κόσμο χωρίς Ευρωπαϊκή Ένωση ή την Ελλάδα αποκομμένη από αυτήν. Λείπουν 2-3 εμπνευσμένοι και τολμηροί προοδευτικοί ηγέτες που θα είχαν το σθένος να αντιπαρατεθούν στη γερμανοκίνητη λιτότητα. Παρόλο που δεν συμφωνώ με όλα όσα κάνει, ένας από αυτούς θα μπορούσε να είναι ο Μακρόν, αλλά είναι αρκετά αποδυναμωμένος εσωτερικά.
13) Βρισκόμαστε στο Κέντρο Πολιτισμού του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, έναν χώρο που έχουν αγκαλιάσει εκατοντάδες χιλιάδες επισκέπτες. Γιατί δεν μπορούμε να έχουμε ποιοτικούς δημόσιους χώρους και σε άλλα σημεία της πόλης;
Δεν είμαι από αυτούς που πιστεύουν ότι το κράτος είναι καταδικασμένο να αποτυγχάνει να διαχειριστεί δημόσιους χώρους, άρα να τα κάνουμε όλα ιδιωτικά να ξεγνοιάσουμε, όπως λένε κάποιοι. Υπάρχει και άλλος δρόμος και μας τον δείχνει ο χώρος που απολαμβάνουμε σήμερα. Αρκεί να υπάρχουν υψηλά στάνταρντς, σύγχρονες δομές, διοίκηση που προσλαμβάνεται αξιοκρατικά και διαρκής εμπιστοσύνη και σεβασμός στους επισκέπτες. Όπου το Δημόσιο – με την ευρεία έννοια – έδειξε ότι βάζει ψηλά τον πήχη, συνεργάζεται με την κοινωνία, τα ιδρύματα, τις επιχειρήσεις και σέβεται τον πολίτη, αυτός του το ανταποδίδει. Ειδικά στην Αττική έχουμε ανάγκη από περισσότερους ποιοτικούς χώρους για άθληση, πολιτισμο, αναψυχή και λιγότερα τραπεζοκαθίσματα.
14) Γιατί αποφασίσατε να είστε υποψήφιος με το Κίνημα Αλλαγής; Άνθρωποι με παρόμοιο βιογραφικό με το δικό σας, μάλλον προτίμησαν να πάνε στη Νέα Δημοκρατία.
Τα κόμματα και οι ιδεολογίες δεν είναι σούπερ μάρκετ, ούτε σημαία ευκαιρίας για επαγγελματική ή προσωπική αποκατάσταση. Δεν είμαι διαδρομιστής. Είμαι συνειδητοποιημένος σοσιαλδημοκράτης και συμμετέχω περήφανα στο Κίνημα Αλλαγής, τον πραγματικό κληρονόμο της προοδευτικής παράταξης και των μεγάλων λαϊκών μεταρρυθμίσεων. Πάμε να δώσουμε έναν αγώνα δικαίωσης για όσα κάναμε, αλλά και προοπτικής για όσα μπορούμε. Από εκεί και πέρα, ο καθένας κάνει τις επιλογές του και θα κριθεί γι’ αυτές σε βάθος χρόνου.
15) O απολογισμός σας για το 2018;
Ως θετική ανάμνηση κρατάω την ίδρυση του Κινήματος Αλλαγής και τις προσδοκίες που ενσάρκωσε για όλους μας. Ελπίζω αυτές να αποτυπωθούν και στην κάλπη και όλοι να είναι στην πρώτη γραμμή της προσπάθειας. Η αρνητική, είναι η τραγωδία στο Μάτι, με τα πολλά της διδάγματα για το τι σημαίνει ανεύθυνη πολιτική, παραιτημένο κράτος, αλλά και ταυτόχρονα ηρωϊσμός, αλληλεγγύη και ανθρωπιά. Ακόμη και μέσα στις στάχτες φύτρωσε ο ανθός που μας θυμίζει ότι δεν είμαστε καταδικασμένοι ως κοινωνία, ακόμη και όταν η εξουσία μας εκθέτει ανεπανόρθωτα.