Μιλήσατε στη Συνδιάσκεψη της «Ελιάς» το προηγούμενο Σάββατο για τη «χαμένη γενιά» της Ευρώπης και της Ελλάδας. Γιατί επιλέξατε αυτό το θέμα;
Στη συνδιάσκεψη εκπροσώπησα την πολιτική κοινότητα «Μπροστά». Ένας από τους στόχους μας είναι να αναδεικνύουμε διαρκώς το ζήτημα της αλληλεγγύης ανάμεσα στις γενιές και όχι να συζητάμε αφηρημένα για το ‘χώρο’ και την ‘προοδευτική παράταξη’. Παράταξη σημαίνει ιδέες και προτάσεις, όχι απλά προτροπές ή νουθεσίες.
Δυστυχώς, παρά το ευνοϊκό περιβάλλον στο οποίο μεγαλώσαμε, τις σπουδές, τη σχετική ευμάρεια της μεσαίας τάξης, τα ταξίδια και τις παραστάσεις των περισσότερων νέων σε μια ειρηνική περίοδο για τη χώρα, το τίμημα που πληρώνουν όσοι γεννήθηκαν από τα τέλη της δεκαετίας του ’70 μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του ’90 είναι μεγάλο και βασίζεται σε μια σειρά από «διαγενεακές ανισότητες», όταν συγκρινόμαστε με τους γονείς μας. Αυτό δεν είναι βέβαια μόνο ελληνικό φαινόμενο. Αφορά στο δυτικό κόσμο και τις ανεπτυγμένες οικονομίες. Η μεγάλη ήττα του ευρωπαΪκού οράματος σήμερα, είναι ότι η γενιά που γέννησε η Ενωμένη Ευρώπη, η γενιά του Erasmus είναι αυτή που γυρνά την πλάτη. Γυρνά την πλάτη στην Ευρώπη γιατί ζει μια σειρά από αδικίες και ανισότητες, αλλά και γιατί τα ταλέντα και οι δεξιότητες που έχει δεν φτάνουν στους παραδοσιακούς θεσμούς διακυβέρνησης.
Τι εννοείτε «διαγενεακές ανισότητες»;
Ότι η κυρίαρχη γενιά, η γενιά των γονιών μας, είναι σε καλύτερη θέση από τη δική μας και δεν προνοεί για το αναγκαίο «μέρισμα» πόρων και ευκαιριών. Το ίδιο θα συμβεί και στις μεταβιβάσεις από εμάς στα παιδιά μας αν συνεχίσουμε έτσι. Σκεφτείτε το ασφαλιστικό σύστημα στην Ελλάδα. Η αύξηση των ασφαλιστικών εισφορών την τελευταία τριετία μεταφέρει πόρους από τους εργαζόμενους στους συνταξιούχους, καθώς το σύστημά μας ειναι διανεμητικό. Όμως οι συνταξιούχοι αυξάνονται και οι εργαζόμενοι μειώνονται. Η γενιά των γονιών μας (baby boomers) βγαίνει στη σύνταξη, έχει χάσει το 30% περίπου των εισοδημάτων της και εμείς παλεύουμε με την ανεργία. Αν είστε νέος επιχειρηματίας ή έχετε την τύχη να εργάζεστε ασφαλισμένος, τα κόστη που πληρώνετε για τις συντάξεις των γονιών σας είναι αποτρεπτικά για να πληρώνεστε νόμιμα ή να αποδίδετε εισφορές, πχ στον ΟΑΕΕ. Άρα τι γίνεται; Ανασφάλιστη, επισφαλής εργασία των 300 ευρώ, περίπου 3 εκατομμύρια Έλληνες εκτός ασφαλιστικών ταμείων, η μαύρη οικονομία διογκώνεται με συνέπεια το κράτος να αποστραγγίζει τις ίδιες ομάδες φορολογουμένων και η αλυσίδα της αδικίας συμπαρασύρει και άλλους τομείς δημόσιας πολιτικής. Το έργο που ξέραμε συνεχίζεται, αλλά με θλιβερούς πρωταγωνιστές τους νέους.
Εκτός από την εργασία και την κοινωνική ασφάλιση, μιλήσατε και για άλλες ανισότητες, για παράδειγμα στην πολιτική συμμετοχή.
Περίπου το 1/5 των ψηφοφόρων στις εκλογές του 2012 ήταν άνω των 70 ετών. Σκεφτείτε τι σημαίνει αυτό για την πολιτική εκπροσώπηση, για το κοινωνικό συμβόλαιο, για την ποιότητα της δημοκρατίας, για τη νομοθεσία. Το πρόβλημα όμως δεν είναι μόνο ποσοτικό και θα αδικούσαμε την πραγματικότητα αν βάζαμε στο στόχαστρο τις μεγαλύτερες γενιές. Κάθε άλλο. Ζητούμενο είναι η αλληλεγγύη, όχι η απόρριψη ή απομόνωση μιας γενιάς εις βάρος της άλλης. Όμως αυτό που συμβαίνει στην Ελλάδα είναι μοναδικό. Η γενιά της μεταπολίτευσης, αυτή που μας χάρισε πολλά, δεν συναισθάνεται το ιστορικό της καθήκον. Στα πανεπιστήμια, στη δημοσιογραφία, στην πολιτική, στο δημόσιο λόγο στο επιχειρείν, στα κλειστά επαγγέλματα, στη διάρθρωση της οικονομίας και της παραγωγής, η νεότητα δεν είναι καλοδεχούμενη. Και όταν δεν βρίσκει κλειστές πόρτες, έρχεται αντιμέτωπη με έναν επικίνδυνο οπορτουνισμό: «να βγουν μπροστά οι νέοι» ακούμε συνέχεια ενόψει ευρωεκλογών, σε μια απόπειρα της παλαιάς πολιτικής να χρησιμοποιήσει νέα πρόσωπα – και όχι απαραίτητα νέες ιδέες – ως αναλώσιμους στρατιώτες πρώτης γραμμής σε μια προκάτ μάχη.
Εσείς, ως «Μπροστά» στηρίζετε το εγχείρημα της «Ελιάς». Γιατί δεν θα ορίσετε υποψηφίους για το ευρωψηφοδέλτιο;
Από το 2012 που υπάρχουμε, προσπαθούμε με τις περιορισμένες μας δυνατότητες να ξαναβρούμε το νήμα της προοδευτικής ατζέντας και να φέρουμε στο φως νέες ιδέες και πρόσωπα. Δεν μας πείθει ούτε η λογική ότι «δεν υπάρχει άλλος δρόμος» ούτε ότι η κεντροαριστερά στην Ελλάδα πρέπει να πέσει δήθεν μαχόμενη για την κυβερνητική σταθερότητα. Διοργανώσαμε το «Προοδευτικό Φόρουμ» τον περασμένο Γενάρη σε μια απόπειρα να βρεθεί ο προοδευτικός χώρος και να συζητήσει προγραμματικά, με θέσεις και όχι να ξοδεύουμε διαρκώς τη φαιά μας ουσία για πρόσωπα και συμμαχίες. Και αυτές παίζουν σημαντικό ρόλο, αλλά για να είναι στέρεες, ειλικρινείς και να μακροημερεύσουν, χρειάζονται από κάτω αξίες, ιδέες και πρόσωπα που θα τις υποστηρίζουν. Η σημερινή «Ελιά» είναι μικρότερη από αυτή που θα ελπίζαμε, όταν η πρωτοβουλία των 58 ξεκίνησε την προσπάθειά της. Στηρίζουμε πολιτικά το εγχείρημα, αλλά οι Ευρωεκλογές δεν είναι το τέλος της πορείας. Θέλουμε κάτι ευρύτερο και σε ιδέες και σε πρόσωπα. Και φυσικά, το πλαίσιο του σταυρού προτίμησης δεν βοηθά την είσοδο μη αναγνωρίσιμων προσώπων και ειδικά νέων, που δεν έχουν τις οικονομικές δυνατότητες να κάνουν καμπάνια σε ολόκληρη την επικράτεια. Ας είμαστε ειλικρινείς σε αυτό.
Οι ευρωεκλογές του Μαΐου θεωρούνται ιδιαίτερα κρίσιμες. Εσείς πως αντιλαμβάνεστε την κρισιμότητά τους για την Ελλάδα και την Ευρώπη;
Η τραπεζική κριση και η κρίση δημοσίου χρέους στην Ελλάδα ειναι το σημείο τομής για τη νέα Ευρώπη, για τη νέα θεσμική και οικονομική της ταυτότητα για την επόμενη δεκαετία. Κάθε περίοδος που ακολουθεί μια μεγάλη κρίση στην Ευρώπη, δημιουργεί προϋποθέσεις επιταχυνσης της ολοκλήρωσης. Όμως αυτή τη φορά φαίνεται ότι τα πράγματα είναι διαφορετικά, γιατί το σημείο αφετηρίας είναι μια άδικη και επικίνδυνη λιτότητα. Τα αποτελέσματά της θυμίζουν τα αποτελέσματα της επιβολής του Κανόνα του Χρυσού, που οδηγεί σε απορρύθμιση εργασιακών σχέσεων, φτώχεια, εξτρεμισμό και ανισότητα. Η ανισότητα, το παραδέχονται πλέον ακόμη και ερευνητές του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, βλάπτει σοβαρά την πρόσβαση της μεσαίας τάξης στις υπηρεσίες υγείας και εκπαίδευσης και σε περιόδους ύφεσης εμποδίζει την αναγκαία συναίνεση για να γίνουν οι απαραίτητες μεταρρυθμίσεις. Σας θυμίζει μήπως την κατάσταση στην Ελλάδα;
Είναι λυπηρό, αλλά το ευρώ, κορυφαίο επίτευγμα της ευρωπαϊκής ενοποίησης, κινδυνεύει σήμερα να γίνει παράγοντας διάλυσης της Ευρώπης. Το διακύβευμα λοιπόν για την Ευρωπαϊκή Ένωση και για την Ελλάδα, είναι να μη ξεμείνουμε από υπερασπιστές της Ευρώπης, απο θεσμική φαντασία και κοινωνική ενσυναίσθηση. Φιλελεύθεροι, αριστεροί και προοδευτικοί θα ήταν χρήσιμο να εγκαταλείψουν το λαϊκισμό ή τη διαίρεση και να εργαστούν από κοινού για έναν ισχυρό οικονομικό και κοινωνικό πυλώνα που να περιορίζει και να καταπολεμά μακροοικονομικές και κοινωνικές ανισότητες. Αυτή η συνεργατική προσέγγιση είναι η προϋπόθεση για να απελευθερωθεί ο πλούτος γνώσεων και ταλέντου που υπάρχει και στις περιφερειακές χώρες, όπως η Ελλάδα και να φέρει τη νέα γενιά στην πρωτοπορία της νέας οικονομίας που αξιοποιεί την καινοτομία και τη δικτύωση.
Αυτός ο δρόμος περνά μέσα από την οικονομική και κοινωνική ένωση της Ευρώπης. Απαιτεί γενναιότητα, μεταβιβάσεις πόρων και εθνικής κυριαρχίας, περισσότερη εκπαίδευση και κατάρτιση, προνοιακές πολιτικές για τους αδύναμους, μεταρρυθμίσεις που θα στηρίζονται από πλατιές κοινωνικές συμμαχίες και φυσικά, εμπνευσμένες ηγεσίες.
