Μπορούμε να διαφωνούμε μέχρι να σβήσει ο ήλιος για το μερίδιο του καθενός από τη χρεοκοπία του 2009 στη σημερινή στασιμοανάπτυξη με εποχιακά χαρακτηριστικά. Υπάρχουν εκατοντάδες άνθρωποι που μπορούν να διηγηθούν ιστορίες διαπραγματεύσεων, τις εμμονές των τροικανών όταν ήρθαν, για το μνημόνιο α λα Τζαμάικα, τους εκβιασμούς μέχρι τα success story και τον καλό μαθητή, τα capital control και τους καιροσκόπους που έφτιαξαν πολιτική καριέρα και έβγαλαν χρήματα από τις ψευδαισθήσεις που καλλιέργησαν.
Η ιστορία θα γράψει ότι μια μικρή περιφερειακή οικονομία με υψηλά ελλείμματα και δημόσιο χρέος διασώθηκε από την άτακτη χρεοκοπία, αλλά αναγκάστηκε να εφαρμόσει ένα ανισοβαρές πρόγραμμα εσωτερικής υποτίμησης, με επικίνδυνες κοινωνικές, οικονομικές και πολιτικές συνέπειες, οι οποίες ανακυκλώθηκαν και θα συνεχίσουν αν ανακυκλώνονται αν δεν αλλάξει η συνταγή.
Πως θα αλλάξει η συνταγή όμως; Μόνο αν ομονοήσουμε ότι δεν έχει νόημα πια να βγάλουμε τα μάτια μας πάνω στα αποκαϊδια και συμφωνήσουμε ότι δεν θέλουμε να γίνουμε μια χώρα άλλοτε εύπορων γερόντων και παροπλισμένων παρτάκηδων νέων, που θα βλέπουμε τα σπίτια μας να γίνονται παραθεριστικές κατοικίες των συνταξιούχων Γερμανών, Άγγλων και Γάλλων. Αν έχουμε να πούμε κάτι ως χώρα αυτό δεν μπορεί να είναι άλλο από την αντοχή που δείξαμε στα δύσκολα και την επινοητικότητα να επιβιώσουμε, έστω και ασύντακτα, απέναντι σε μια πραγματικότητα που θα διέλυε οποιαδήποτε άλλη δυτική κοινωνία.
Όπως και πολλούς άλλους, το Μνημόνιο μας βρήκε στα 30 και μας αφήνει στα 40. Στη δεκαετία, που οι γονεις μας έκαναν οικογένεια, έβγαζαν κάποια χρήματα, επένδυαν στα παιδιά τους, χαμογελούσαν περισσότερο, δανείζονταν από το μέλλον, εκουσίως ή ακουσίως. Μας κλέψανε τα όνειρα; Μας φάγανε τα καλύτερα μας χρόνια; Ναι και όχι. Η ιστορία δεν σταματά και δεν ανήκει μόνο στους κατεδαφιστές ή τους καιροσκόπους. Ανήκει σε αυτούς που θέλουν μια καλύτερη ζωή, όχι μόνο για το σπίτι τους, αλλά και για το γείτονα.
Μάθαμε πολλά για να ξέρουμε να διαχειριστούμε χειρότερες καταστάσεις αλλα και ότι κανείς μόνος του δεν κρατά τα κλειδιά του παραδείσου. Σήμερα θυμόμαστε όσα έγιναν, αλλά βρίσκω περισσότερο νόημα στο να κοιτάξουμε μπροστά, γιατί το τρένο έχει ήδη φύγει και πρέπει να τρέξουμε για να το προλάβουμε.