Η πορεία της ΔΕΗ είναι ταυτισμένη με την πορεία της ελληνικής οικονομίας, αλλά και τις ευρύτερες κοινωνικές και πολιτικές εξελίξεις. Ο τρόπος που διοικείται η ΔΕΗ αντανακλά ταυτόχρονα και την αντίληψη κάθε κυβέρνησης για τα δημόσια αγαθά και την κοινή ωφέλεια, την ανάπτυξη της οικονομίας, τον κοινωνικό ρόλο των ΔΕΚΟ και τη γεωπολιτική της ενέργειας. Δυστυχώς όμως, οι μέρες του χρηστού δημόσιου μάνατζμεντ, της κουλτούρας εταιρικής διακυβέρνησης, της κερδοφορίας και των πλεονασμάτων που παρέδιδαν οι κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ στους διαδόχους τους, έχουν περάσει ανεπιστρεπτί.
Οι ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ είχαν άλλη άποψη. Οι αντιμνημονιακές κορώνες έδωσαν θέση σε μια πρωτοφανή διαχειριστική καθίζηση. Με αποτέλεσμα, αξιολογητές και οίκοι πιστοληπτικής αξιολόγησης να αναφέρουν ότι η ΔΕΗ οδηγείται στη χρεοκοπία μέσα στο 2019 με καθαρό χρέος στα τέλη του 2018, 3.7 δις ευρώ, προβληματική ρευστότητα, μειωμένο κύκλο εργασιών και νέο χρέος που ωριμάζει μέσα στα επόμενα δύο χρόνια.
Σήμερα η ΔΕΗ αξίζει γύρω στα 300 εκ. Ευρώ, ενώ ο κ. Τσίπρας την παρέλαβε στα 2.5 δις ευρώ. Χρωστάει κυρίως στις φορτωμένες με κόκκινα δάνεια ελληνικές τράπεζες, ενω με τα στοιχεία του ισολογισμού της δεν βλέπει δανειστή από το εξωτερικό ούτε με κυάλια. Το υπουργείο Ενέργειας παραδέχεται την “αρνητική συγκυρία”, αλλά εξετάζει πως θα μεταφέρει πόρους από το υπερ-πλεόνασμα για να μην καταρρεύσει επί των ημερών του η Επιχείρηση. Όταν βέβαια η εταιρία συμβούλων McKinsey προειδοποιούσε για τις επώδυνες αποφάσεις που θα έπρεπε να ληφθούν για να μη φτάσουμε στο σημερινό αδιέξοδο, η σημερινή διοίκηση της ΔΕΗ έβαζε τη μελέτη στο συρτάρι και δρομολογούσε την εξαγορά της σκοπιανής ζημιογόνου EDS, αντιπροέδρου της κυβέρνησης Ζάεφ..
Η κυβέρνηση κατάφερε να δημιουργήσει έναν σοβαρό συστημικό κίνδυνο και να εγκλωβίσει την επιχείρηση και τους καταναλωτές σε επώδυνες επιλογές, τις οποίες θα μετακυλήσει στον επόμενο. Είναι σχεδόν βέβαιη η αύξηση των τιμολογίων, ενώ συζητούνται η πώληση υδροηλεκτρικών μονάδων και η πώληση του ΔΕΔΔΗΕ, του δικτύου διανομής δηλαδή, που ειναι το “χρυσάφι” της επιχείρησης. Οικονομικά φιλελεύθερες απόψεις υποστηρίζουν την ανάγκη για την είσοδο στρατηγικού επενδυτή, αλλά μια τέτοια λύση θα ισοδυναμούσε μάλλον με μια στρατηγική αποδυνάμωση για τη χώρα, σε μια περίοδο όπου αναδιαμορφώνεται η γεωπολιτική της ενέργειας στην περιοχή.
Όλα αυτά βέβαια θα είχαν αποφευχθεί αν το 2015 η κυβέρνηση εφάρμοζε το σχέδιο για τη “μικρή ΔΕΗ”, που της παρέδωσε ο κ. Μανιάτης, μέσω της οποίας θα εισέπραττε 2 δις ευρώ, δεν θα χρειαζόταν να αυξήσει τους λογαριασμούς και θα μπορούσε να προχωρήσει σταδιακά σε αναδιάρθρωση και εκσυγχρονισμό, χωρίς την απειλή χιλιάδων απολύσεων, όπως σήμερα. Για να το αποφύγει, υπέγραψε στο τρίτο μνημόνιο την υποχρέωση να διαθέτει σε τρίτους παρόχους ρεύμα σε χαμηλές τιμές με δεσμευτικούς όρους (ΝΟΜΕ) ώστε στον καταναλωτή αυτό να φτάνει φθηνότερα. Για να ανακαλύψει λίγους μήνες μετά ότι αυτοί κέρδιζαν περισσότερα εξάγοντάς το! Στην ουσία δηλαδή ενορχήστρωσε μια πρωτοφανή αφαίμαξη εθνικού πλούτου, αφαίρεσε κέρδη από την επιχείρηση και φθηνότερο ρεύμα για τους σημερινούς καταναλωτές, χωρίς την ικανότητα να ελέγχει τους παίκτες της εγχώριας αγοράς.
Όσοι λοιπόν αναζητούν αριστερές λογικές ή έστω μια στοιχειώδη ικανότητα διακυβέρνησης σε αυτό το ετερόκλητο πολιτικό σύνολο που κυβερνά τη χώρα, η ΔΕΗ είναι άλλη μια ιστορία παταγώδους αποτυχίας και ιδεολογικής διάψευσης. Οι αγώνες για κοινωνικοποίηση της επιχείρησης που έδωσε η προοδευτική παράταξη, παρά τα προβλήματα, απέδιδαν σημαντικά οφέλη στον ελληνικό λαό, στα νοικοκυριά και στις επιχειρήσεις για δεκαετίες. Οι αναγκαίες αποκρατικοποιήσεις έγιναν με σύνεση, σχέδιο, λογοδοσία και σεβασμό στην ιστορία, τη μνήμη, τους ανθρώπους της ιστορικής επιχείρησης. Πολύ μακριά από το σημερινό ξεπούλημα και τον ακριβό λογαριασμό, που διαφαίνεται στον ορίζοντα.