Στη σημερινή Κυβέρνηση έλαχε να διαπραγματευτεί και να θέσει τις συντεταγμένες για την άντληση και αξιοποίηση δεκάδων δις, που θα εισρεύσουν στην ελληνική οικονομία τα επόμενα χρόνια. Η Ελλάδα έχει μια μοναδική ευκαιρία, μετά από τις “δίδυμες” κρίσεις, που κόστισαν σε οικονομικούς πόρους, ανθρώπινο δυναμικό και θεσμούς, να αλλάξει τους όρους του παιχνιδιού και να αναστρέψει τη μοιραία κατάληξή της σε “ξενοδοχείο της Ευρώπης”, όπως έλεγε ο Ανδρέας Παπανδρέου.
Τα πρώτα δείγματα γραφής της Κυβέρνησης της ΝΔ μέσα και στην έξοδο από την πανδημία δεν αφήνουν πολλά περιθώρια αισιοδοξίας. Η Κυβέρνηση ομνύει στην ανταγωνιστικότητα της φτηνής εργασίας, αποδέχεται την “δημιουργική καταστροφή” των μικρομεσαίων”, αντιλαμβάνεται το περιβάλλον σχεδόν αποκλειστικά ως πόρο προς εκμετάλλευση, χτίζει ένα ανταποδοτικό, αλλά χαμηλής καύσης και αντι-διαγενεακό ασφαλιστικό σύστημα που θα οδηγήσει τους νεότερους στην αγκαλιά των ιδιωτικών ασφαλιστικών εταιριών. Την ίδια ώρα, ο Πρωθυπουργός δεσμεύτηκε στην Κοινωνική Σύνοδο του Πόρτο για φιλόδοξους κοινωνικούς στόχους, όπως η αύξηση της απασχόλησης των ηλικιών 18-64 σε 78% το 2030 (από 56.3% που ειναι σήμερα), την καταπολέμηση της φτώχειας και την κατάρτιση/δια βίου μάθηση περίπου του 60% των ενηλίκων κάθε χρόνο.
Σημασία έχει λοιπόν με ποιους όρους θα παρει μπροστά η μηχανή της οικονομίας. Κλειδί για την δίκαιη επανεκκίνηση, είναι η αύξηση της αξίας της εργασίας και του εισοδήματος των κατώτερων και μεσαίων στρωμάτων, ώστε να αποκατασταθεί η κοινωνική κινητικότητα, να στεριώσει η οικονομική δημοκρατία και να επουλωθούν οι πληγές του μνημονιακού διχασμού και της κοινωνικής πόλωσης. Για να πετύχει μια τέτοια φιλόδοξη πολιτική ατζέντα, χρειάζεται μια τιτάνια κινητοποίηση δημόσιων και ιδιωτικών επενδύσεων, που θα εμπεριέχουν κοινωνικές ρήτρες, ώστε να δημιουργούν πολλές και καλοαμειβόμενες θέσεις εργασίας για κάθε κοινωνική ομάδα, ενταγμένη και ευάλωτη, όπως οι γυναίκες, οι μακροχρόνια άνεργοι, οι ΛΟΑΤΚΙ, οι πρόσφυγες, οι μονογονείς. Όλοι όσοι συνθέτουν το νέο μωσαϊκο της ελληνικής κοινωνίας, συμπεριλαμβανομένων όσων θέλουν να επιστρέψουν από το εξωτερικό ή των αλλοδαπών που θα θέλουν να εργαστούν εξ αποστάσεως με βάση την Ελλάδα.
Επιπλέον, η μετάβαση στην κλιματική ουδετερότητα είναι για την Ελλάδα μια ολιστική παραγωγική ατζέντα, που μπορεί να δημιουργήσει νέα επαγγέλματα, νέες επενδύσεις, νέες θέσεις εργασίας και φυσικά να αναζωογονήσει το περιβάλλον, την ποιότητα ζωής στις πόλεις και να αλλάξει κάθετα τον τρόπο που ζούμε και καταναλώνουμε. Το ίδιο θα συμβεί και με την ψηφιακή μετάβαση, που θα έχει βραχυπρόθεσμα κοινωνικό κόστος, αλλά εφαρμοσμένη στην ανθρωπογενή οικονομία υπηρεσιών της χώρας μας, μπορεί να δημιουργήσει προστιθέμενη αξία στον πρωτογενή τομέα, στα δίκτυα, τις μεταφορές, τη ναυτιλία, τον ήπιο τουρισμό.
Το κράτος, με το κεκτημένο της πανδημίας και την εμπειρία της τεχνολογικής εξέλιξης έστω και σε υβριδικό στάδιο, μπορεί πλέον να σχεδιάσει από νέα θέση ισχύος νέες ανέπαφες υπηρεσίες, αλλά κυρίως, μια νέα βιομηχανική πολιτική που θα αξιοποιήσει την αυτοματοποίηση και την ανθρώπινη γνώση. Σε συνεργασία με τις μεγάλες επιχειρήσεις θα βάλει σε νέες βάσεις την παραγωγή καινοτομίας, ώστε αυτή να διαχέεται στις μικρότερες επιχειρήσεις, σε νέα οικοσυστήματα και με νέα χρηματοδοτικά εργαλεία, εκτός τραπεζών. Ταυτόχρονα να δημιουργήσει “κοινωνικούς λογαριασμούς”, ένα πακέτο δηλαδή υπηρεσιών πρόνοιας, κατάρτισης, εκπαίδευσης και απασχολησιμότητας για τους νέους, που θα λειτουργεί ως ένα δίχτυ προστασίας αλλά και ενδυνάμωσης σε περιόδους κρίσης. Επίσης, ήδη συζητιέται στην Ευρώπη η μεταφορά των ασφαλιστικών εισφορών υγείας στον προϋπολογισμό των Εθνικών Συστημάτων Υγείας, ώστε να λειτουργήσει ως έξτρα κίνητρο απασχόλησης.
Ένα τέτοιο κράτος θα μπορεί να θέτει φιλόδοξους κοινωνικούς στόχους, όπως η εξάλειψη της φτώχειας ή η αναστροφή της δημογραφικής παρακμής και ταυτόχρονα να διευρύνει την κοινωνική βάση που το ελέγχει και διεκδικεί από αυτό ποιοτικά δημόσια αγαθά, διαφάνεια και χρηστή διοίκηση. Με αυτόν τον τρόπο, η επόμενη μέρα για την ελληνική κοινωνία δεν θα μεγαλώσει τις ανισότητες, θα βάλει ξανά σε λειτουργία τον ιμάντα της κοινωνικής ανόδου και θα αποκαταστήσει την αξία της εργασίας ως μαγνήτη ταλέντου, γνώσης, αξιοπρεπούς διαβίωσης, συμφιλίωσης με την ποιότητα ζωής και βιώσιμης “αιμοδοσίας” του κοινωνικού κράτους.
