Η πρώτη κυβέρνηση Μητσοτάκη μοιάζει να γεννήθηκε από το συνταίριασμα του Οικονομικού Φόρουμ των Δελφών, του ερευνητικού οργανισμού διαΝΕΟσις και του ΣΕΒ. Τουλάχιστον αυτό δείχνει η επιλογή προσώπων και υπουργικών προτεραιοτήτων, όσο και αν μερικές από αυτές είναι σκανδαλώδεις αντιγραφές της ατζέντας Παπανδρέου του 2009. Περιλαμβάνει επίσης αρκετά στελέχη που θήτευσαν στο ΠΑΣΟΚ ως υπουργοί, γενικοί γραμματείς ή σύμβουλοι υπουργών στο παρελθόν. Είναι μια συντηρητική κυβέρνηση με αρκετά μετριοπαθή στελέχη στο ρόστερ της που θα κριθεί για το έργο της. Ωστόσο κάποια πρώτα δείγματα γραφής είναι ανησυχητικά.
Για παράδειγμα, το δήθεν μικρό και ευέλικτο υπουργικό σχήμα έδωσε τη θέση του στη μεταπολιτευτική πεπατημένη των πολυπληθών υπουργικών συμβουλίων με 51 μέλη, εκ των οποίων τα 21 είναι εξωκοινοβουλευτικά. Οι τεχνοκράτες όμως δεν αντλούν τη νομιμοποίησή τους απο τους πολίτες, αλλά μόνο από τον πρωθυπουργό. Αυτό το γνωρίζουν και οι δημόσιοι υπάλληλοι και τα ΜΜΕ, αλλά και η κομματική νομενκλατούρα που “σιγοβράζει”, αφού βλέπει μουσαφίρηδες να καταλαμβάνουν περιζήτητες θέσεις. Εξάλλου, όσο εύκολα διορίζονται και αποθεώνονται οι τεχνοκράτες, τόσο εύκολα ξηλώνονται και αποκαθηλώνονται.
Παρά τους αντιπολιτευτικούς της θούριους περί ακομμάτιστης δημόσιας διοίκησης και στηλίτευσης του ΣΥΡΙΖΑ που δεν εφάρμοσε το σύστημα επιλογής γενικών γραμματέων μέσω ΑΣΕΠ, ο Πρωθυπουργός τοποθέτησε “τα δικά μας παιδιά”, καταστρατηγώντας το νόμο 4369/2016. Αποτέλεσμα; Να μην έχει εκδοθεί ΦΕΚ αρμοδιοτήτων και οι νέοι γραμματείς να μην μπορούν να πιάσουν δουλεια. Ενώ ερωτήματα προκαλεί η επιλογή του κ. Κωνσταντίνου Τσουβάλα στη θέση του Γενικού Γραμματέα Δημόσιας Τάξης, που θήτευσε ως Αρχηγός της Αστυνομίας κατά την τραγωδία στο Μάτι.
Επίσης, η δημόσια και κρατική πληροφορία συγκεντρώνονται στο γραφείο του Πρωθυπουργού. Η ΕΥΠ έφυγε από τα χέρια της δημόσιας ασφάλειας, η ΕΡΤ, η Γενική Γραμματεία Ενημέρωσης και το ΑΠΕ θα ακολουθούν τις κινήσεις της μπαγκέτας του πρωθυπουργικού γραφείου. Στο αντεπιχείρημα ότι αυτή είναι μια “ευρωπαϊκή πρακτική”, η απάντηση είναι ότι η ελληνική δημοκρατία δεν έχει ισχυρά θεσμικά αντίβαρα στην αυθαιρεσία των κυβερνώντων και ότι τα πανίσχυρα κέντρα εξουσίας τελικά κρατούν τους θεσμούς και τις δημόσιες υπηρεσίες σε μια διαρκή ατροφική κατάσταση.
Τέλος, η κατάργηση του ΣΔΟΕ, μιας σπουδαίας μεταρρύθμισης του ΠΑΣΟΚ, με το επιχείρημα της συγχώνευσης των ελεγκτικών μηχανισμών χάριν της αποτελεσματικότητας, έχει και μια άλλη όψη. Αυτή της παραπομπής των εκκρεμών υποθέσεων στις ελληνικές καλένδες. Εξάλλου, δεν είναι η πρώτη φορά που η Νέα Δημοκρατία το καταργεί. Η πρώτη ήταν το 2005 επί υπουργίας Αλογοσκούφη, όπου το Σώμα αντικαταστάθηκε με την Υπηρεσία Ειδικών Ελέγχων (ΥΠΕΕ.) για “μια σύγχρονη, ευέλικτη και αναβαθμισμένη ελεγκτική υπηρεσία”, όπως μας ενημέρωνε τότε το Δελτίο Τύπου του υπουργείου. Η κίνηση αυτή έβαλε το χεράκι της στην κατάρρευση των εσόδων επι κυβέρνησης Καραμανλή την περίοδο 2004-2009 μαζί με την κατάργηση των αντικειμενικών κριτηρίων, τις περαιώσεις, τα ηλεκτρονικά συστήματα πληρωμών που δεν ολοκληρώθηκαν ποτέ. Το χειρότερο όμως, είναι ότι και οι τότε εκκρεμείς υποθέσεις δεν μεταφέρθηκαν στις τοπικές ΔΟΥ για συνέχιση των ερευνών. Από την άλλη, οι διαμαρτυρίες του ΣΥΡΙΖΑ για το θέμα είναι υποκριτικές. Επί ημερών του πάνω από 6.000 εκκρεμείς υποθέσεις μεγάλης φοροδιαφυγής “χάθηκαν” μεταξύ ΣΔΟΕ και ΑΑΔΕ, ενώ οι εκθέσεις ελέγχου έγιναν απλά πληροφοριακά δελτία.
Εν κατακλείδι, είναι γεγονός ότι η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ αντιμετώπισε αρκετούς θεσμούς ως “εμπόδια”. Άλλοτε τους παρέκαμψε με οριακά νόμιμες διαδικασίες, άλλοτε αυτο-εξευτελίστηκε και αναγκάστηκε να αναδιπλωθεί. Αλλοτρίωσε όμως τόσο πολύ το ήθος και την ποιότητα της διακυβέρνησης, που χρειάζονται γενναίες κινήσεις αποκέντρωσης, διαφάνειας και χρηστής διοίκησης για να αρχίσουν οι πολίτες να εμπιστεύονται ξανά την κυβέρνησή τους και το κράτος. Δυστυχώς, οι πρώτες κινήσεις της κυβέρνησης Μητσοτάκη είναι μάλλον αμφιλεγόμενες και προβληματίζουν.
*Δημοσιεύτηκε στο Θέμα της Κυριακης 21.07.2019