Ποσοτικές και ποιοτικές έρευνες την τελευταία πενταετία, κατέγραφαν, όχι απλώς την απο-ευθυγράμμιση των πολιτών από τα κόμματα, αλλά και την «κρατική αποτυχία», την αποτυχία δηλαδή του πολιτικού συστήματος να εκφράσει και να διαχειριστεί την κοινωνική αλλαγή. Η σημερινή αποκαθήλωση προσώπων, δεν προέκυψε ξαφνικά. Είναι προϊόν χρονοβόρων κοινωνικών διεργασιών. Βέβαια, όσο η ιδιωτική κατανάλωση και η επιδότηση αποκαθιστούσε και παρέκαμπτε με το αζημίωτο τις κρατικές υπηρεσίες, η πλειοψηφία της κοινωνίας, του πολιτικού συστήματος, επιχειρηματικοί φορείς, συνδικάτα και κυρίως τα ΜΜΕ, έδιναν σποραδικές «μάχες» οπισθοφυλακής σε μια περίοδο που «λεφτά υπήρχαν» και το δημόσιο χρήμα κανιβαλιζόταν χωρίς αιδώ κατά τα μεταπολιτευτικά ειωθότα.
Σήμερα, ενώ απειλούνται κατακτήσεις δεκαετιών και η έξοδος από την Ευρωζώνη συζητείται πλέον ανοιχτά, η πεπατημένη του αυτοαναφορικού λόγου, των καθυστερήσεων, της πολιτικής επιβίωσης με ξοφλημένες συμμαχίες και ο κούφιος μεταρρυθμισμός, «προκαλεί» τους εννιά στους δέκα πολίτες που πληρώνουν την έκτακτη εισφορά και απομόνωσαν στην πράξη το «δεν πληρώνω»
Ως αποτέλεσμα του ιδιότυπου αυτού «αναχωρητισμού», σχολεία και νοσοκομεία μπήκαν σε τροχιά υποβάθμισης και ακόμη μεγαλύτερης σπατάλης, προνοιακές υπηρεσίες άρχισαν να υποχρηματοδοτούνται, τα σώματα ασφαλείας, φυσικά, χαλάρωσαν, η Βουλή ανοιγόκλεινε κατά το δοκούν της πλειοψηφίας παραγράφοντας υποθέσεις διαφθοράς, μοιράστηκαν με οριζόντια κριτήρια μεγάλα πακέτα εγγυήσεων και επιδοτήσεων σε θνησιγενείς επιχειρήσεις και ο πολιτικός κυνισμός εκτοξεύτηκε μέσα από δεκάδες χιλιάδες προσλήψεις από το παράθυρο κατά την προεκλογική περίοδο του 2009, την ώρα που ο τότε λαλίστατος Κ. Καραμανλής αποφάσισε να προειδοποιήσει τους πολίτες ότι η λιτότητα είναι μονόδρομος για τη χώρα.
Η μεταπολιτευτική πεπατημένη επαναλήφθηκε με την εντολή στο ΠΑΣΟΚ τον Οκτώβριο του 2009 να κυβερνήσει με ευρεία πλειοψηφία, κυρίως ως απόρροια της απογοήτευσης από τη Ν.Δ. Όσοι θεωρούν ότι το ΠΑΣΟΚ προτιμήθηκε επειδή προέταξε επεκτατικές πολιτικές απέναντι στη ρητορική λιτότητα της Ν.Δ., ας θυμηθούν μετά λύπης ότι κανένα κόμμα δεν εξέδωσε κυβερνητικό πρόγραμμα. Η συζήτηση έγινε για μια κρίση που τότε δεν μας αφορούσε. Και όλοι ήλπιζαν στην πεπατημένη. Ότι δηλαδή, κάποια λύση θα δοθεί. Κοινωνία, κόμματα και λοιποί εταίροι παρέμειναν απροετοίμαστοι για τα δύσκολα, έτοιμοι για τα εύκολα.
Η αλήθεια είναι ότι το ΠΑΣΟΚ αρχικά έκανε αποσπασματικές – αλλά φιλότιμες προσπάθειες σε κάποιους τομείς πολιτικής (πολιτισμός, δημοσια ασφάλεια, ασφαλιστικό, περιβάλλον, αυτοδιοίκηση, διαφάνεια), να διορθώσει τα κακώς κείμενα και να συγκρατήσει τη διάλυση. Φυσικά, η προσπάθεια πάντα υπονομεύεται εκ των έσω. Η δυναμική των μεταρρυθμίσεων ηττήθηκε το Σεπτέμβριο του 2010, με το σουρρεαλιστικό ανασχηματισμό εσωκομματικών ισορροπιών και τη στροφή εντός. Έκτοτε, συζητάμε ακόμη για το άνοιγμα των κλειστών επαγγελμάτων, την περιστολή των δημοσίων δαπανών, τις απολύσεις στο δημόσιο, τη συλλογή φόρων, γιατί δεν έρχεται ανάπτυξη… κ.λπ. Ο κακός μαθητής λογοδοτεί στην τιμωρό Τρόικα με υποσχέσεις, καθυστερεί τις αλλαγές, υπουργοί μετατρέπονται σε σχολιαστές και οσιομάρτυρες, η δημόσια διοίκηση -τέκνο της πελατειοκρατίας- αδυνατεί να ανταπεξέλθει και όλοι περιμένουν τα πάντα από μια κυβέρνηση, ενώ μειοψηφίες καταφεύγουν στο φθηνό ριζοσπαστισμό με την παρωχημένη Αριστερά να μας θυμίζει γιατί παραμένουμε μια χώρα με ύστερη πολιτική ανάπτυξη. Η κωλυσιεργία και η αναποφασιστικότητα στερούν από την κυβέρνηση κάθε κοινωνικό σύμμαχο. Η διέξοδος αναζητείται και τελικά κατοχυρώνεται στην πεπατημένη: φταίει το Μνημόνιο και οποιοσδήποτε άλλος εκτός από αυτούς που είχαν τη θεσμική αρμοδιότητα να προχωρήσουν τις αλλαγές.
Σήμερα, ενώ απειλούνται κατακτήσεις δεκαετιών και η έξοδος από την Ευρωζώνη συζητείται πλέον ανοιχτά, η πεπατημένη του αυτοαναφορικού λόγου, των καθυστερήσεων, της πολιτικής επιβίωσης με ξοφλημένες συμμαχίες και ο κούφιος μεταρρυθμισμός, «προκαλεί» τους εννιά στους δέκα πολίτες που πληρώνουν την έκτακτη εισφορά και απομόνωσαν στην πράξη το «δεν πληρώνω». Το αγαπημένο παιχνίδι των εκλογών μεταφράζεται σε οπορτουνίστικο αίτημα και το αφήγημα τις διετίας επιχειρείται να γραφτεί εκ νέου από τους πρωταγωνιστές του, εντός του αδύναμου ΠΑΣΟΚ.
Παρά τις λίγες εξαιρέσεις και τις ακόμη λιγότερες καλές προθέσεις, το πολιτικό σύστημα τιμά ευλαβικά το ρόλο του στην «κρατική αποτυχία» σαν την ορχήστρα που συνέχιζε να παίζει, καθώς το θρυλικό υπερπλοίο βυθιζόταν στην άβυσσο.
*To σχόλιο δημοσιεύθηκε στο ηλεκτρονικό περιοδικό “Μεταρρύθμιση” (www.metarithmisi.gr)