Το τελευταίο τετραήμερο του Οκτωβρίου, οργανώθηκε στο Mexico City η παγκόσμιασύνοδος της Συμμαχίας για την Ανοιχτή Διακυβέρνηση (Open Government Partnership – OGP). Εκτός από εκπροσώπους των 66 κυβερνήσεων που συμμετέχουν στην πρωτοβουλία, κλήθηκαν και χιλιάδες εκπρόσωποι μη κυβερνητικών οργανισμών που προωθούν έμπρακτα την ανοιχτότητα, την πρόσβαση στη δημόσια πληροφορία, την κοινωνική καινοτομία, τη δημοκρατική συμμετοχή, τη διαφάνεια στις χώρες τους.
Η Συμμαχία για την Ανοιχτή Διακυβέρνηση είναι μια προσπάθεια αυτο-δέσμευσης κυβερνήσεων και οργανώσεων, ώστε να πετύχουν κάποιους στόχους, π.χ. ανοιχτά δεδομένα, καλή νομοθέτηση, διαφάνεια προϋπολογισμών, δράσεις ενάντια στη διαφθορά κλπ. Μια ατζέντα δηλαδή προοδευτική, με στόχο το «ανοιγμα» της δημόσιας πληροφορίας από τα συρτάρια της γραφειοκρατίας προς την κοινωνία, την έρευνα, την αγορά. Όπως έχουμε ξαναγράψει, κάθε χώρα συντάσσει ένα διετές σχέδιο δράσης και δεσμεύεται να το υλοποιήσει.
Ανάμεσα στις οργανώσεις που κλήθηκαν να συμμετέχουν στην Παγκόσμια Σύνοδο, ήταν για πρώτη φορά το «δικό μας» Vouliwatch, το οποίο είχα την τιμή να εκπροσωπήσω: ομιλίες, αμέτρητα workshops, συναντήσεις, άπειρη τροφή για προβληματισμό, τεχνολογικές καινοτομίες και ανελπιστη χαρά να συναντώ συμφοιτητές μου από το εξωτερικό που εργάζονται πια στη διεθνή Κοινωνία των Πολιτών. Κάθε συζήτηση αφορούσε τις πολιτικές εξελίξεις στην Ελλάδα αλλά και κατα πόσο η νέα κυβέρνηση στην Ελλάδα είναι διατεθειμένη μέσω του Υπουργείου Διοικητικής Μεταρρύθμισης αλλά και της ηγεσίας της Βουλής, να υλοποιήσει τις δεσμεύσεις που έχει αναλάβει. Δυστυχώς η κυβέρνηση εκπροσωπήθηκε μόνο σε υπηρεσιακό, όχι σε πολιτικό επίπεδο.
Η φετινή σύνοδος είχε ακόμη μεγαλύτερη σημασία, καθώς συνέπεσε με την δημοσιοποίηση της Ατζέντας για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη του ΟΗΕ, η οποία θα ενεργοποιηθεί την 1/1/2016 στις 193 χώρες-μέλη του οργανισμού. Ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά της ατζέντας, που εξειδικεύει τους στόχους της χιλιετίας είναι η επιδίωξη της βιώσιμης (κοινωνικής, οικονομικής και περιβαλλοντικής) ανάπτυξης μέσα από την καλύτερη διακυβέρνηση. Σε αυτό το πλαίσιο η Διακήρυξη «συναντά» τους στόχους του OGP καθώς (στο στόχο 16) υιοθετεί τις αξίες της διαφάνειας, της συμμετοχής του πολίτη, της λογοδοσίας στους δημόσιους θεσμούς και της τεχνολογικής καινοτομίας. Στη Σύνοδο παρουσιάστηκε για πρώτη φορά η σχετική διακήρυξη του OGP που καλεί τα μέλη του να την συνυπογράψουν.
Είναι επίσης σημαντικό ότι το OGP δίνει μεγάλη σημασία στη κοινοβουλευτική διαφάνεια, ιδιαίτερα στο σκέλος της δημοσιοποίησης των πληροφοριών που κατέχουν τα Κοινοβούλια. Εξού και η άνθιση αντίστοιχων πρωτοβουλιών σαν του “Vouliwatch” στη Λατινική Αμερική και στις χώρες της Αφρικής και της ΝΑ Ασίας. Μάλιστα, αναλάβαμε πρωτοβουλία να βοηθήσουμε την αντίστοιχη προσπάθεια στο Μεξικό και στη FYROM, ενώ σε λίγους μήνες το Vouliwatch Κύπρου θα είναι γεγονός. Εξίσου σημαντική είναι η απόφαση να ασκηθεί πίεση προς την Ευρωπαϊκή Ένωση να ευθυγραμμίσει τις πολιτικές της με τις αρχές της OGP. Μια τέτοια αποστολή όμως πιθανά θα συναντήσει την αντίσταση της Γερμανίας, η οποία δεν είναι μέλος του OGP, όπως και της Πορτογαλίας, Βελγίου κ.α. Σημαντική επίσης είναι η πρόοδος της Γαλλίας στα ανοιχτά δεδομένα επί προεδρίας Ολάντ, η εφαρμογή του συμμετοχικού προϋπολογισμού σε πόλεις των ΗΠΑ, στο Άμστερνταμ και στο Σάο Πάολο, ενώ πλέον Πολιτείες και Περιφέρειες θα μπορούν μόνες τους να συντάσσουν και να αυτοδεσμεύονται σε στόχους ανοιχτής διακυβέρνησης στο άμεσο μέλλον.
Ο μεγάλος στόχος της πρόσβασης των πολιτών στη δημόσια πληροφορία παραμένει ενεργός για την πλειοψηφία των ανεπτυγμένων και των αναπτυσσόμενων χωρών. Είναι δείκτης δημοκρατίας και ωριμότητας της σύγχρονης διακυβέρνησης, αλλά και ταυτόχρονα ευκαιρία για κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη βασισμένη στη γνώση. Όπως ανέφερε χαρακτηριστικά οΡικάρντο Χάουσμαν, διάσημος οικονομολόγος της ανάπτυξης και καθηγητής στο Χάρβαρντ, τα ανοιχτά δεδομένα είναι ο καθρέφτης μιας κοινωνίας, μέσα από τον οποίο συνειδητοποιεί την ταυτότητα και τους στόχους της.
Για την Ελλάδα υπάρχουν σημαντικές ευκαιρίες, καθώς ανήκει σε ένα δυναμικό οργανισμό με γνώση και διευρυμένο δίκτυο, που κινητοποιεί τη διεθνή κοινότητα και τις οργανώσεις της Κοινωνίας των Πολιτών. Το μειονέκτημα είναι, όπως σωστά αναφέρθηκε, ότι οι στόχοι του OGP συχνά αλληλεπικαλύπτονται με τους στόχους για την διαφάνεια και την καλή νομοθέτηση άλλων οργανισμών, όπως της Ε.Επιτροπής, του ΟΟΣΑ και των Θεσμών (Τρόικα) και δεν υπάρχει ξεκάθαρο πλαίσιο δεσμεύσεων, που μπορεί στη συνέχεια να νομοθετηθεί.
Ταυτόχρονα, αν λείπει η πολιτική βούληση, όπως ζήσαμε μέχρι πρόσφατα, χρειάζεται μεγαλύτερη κοινωνική πίεση για να προχωρήσουν μεταρρυθμίσεις όπως η ηλεκτρονική διακυβέρνηση, η αναβάθμιση της Διαυγειας, της δημόσιας διαβούλευσης, του τρόπου νομοθέτησης της Βουλής, της απλούστευσης και κωδικοποιησης της νομοθεσίας και πολλών άλλων. Αυτό σημαίνει ότι τους επόμενους μήνες πολίτες, οργανώσεις, κυβέρνηση και Βουλή χρειάζεται να δουλέψουν μαζί, χωρίς άλλη φοβικότητα και ευθυνοφοβία.
